گواهی اثبات ذخایر اوربیت (Proof of Reserves) یا به اختصار PoR یکی از مهم‌ترین ابزارهای شفافیت مالی در دنیای صرافی‌های ارز دیجیتال است که به کاربران اطمینان می‌دهد دارایی‌های آن‌ها به‌طور کامل و واقعی در اختیار صرافی قرار دارد. این گواهی در حقیقت سندی دیجیتال است که با کمک فناوری بلاکچین و روش‌های حسابرسی پیشرفته منتشر می‌شود و نشان می‌دهد که یک صرافی، مثل اوربیت، به همان میزان که کاربران در حساب‌های خود موجودی دارند، پشتوانه واقعی در کیف‌پول‌های سرد و گرم خود نگهداری می‌کند.

اهمیت گواهی ذخایر اوربیت (PoR) زمانی پررنگ‌تر می‌شود که بدانیم بسیاری از نگرانی‌های کاربران در حوزه ارزهای دیجیتال، ناشی از بی‌اعتمادی به ذخایر واقعی صرافی‌هاست!

اگر شما هم می‌خواهید بدانید گواهی ذخایر اوربیت (PoR) دقیقاً چیست، چطور کار می‌کند و چرا می‌تواند امنیت و اعتماد کاربران را تضمین کند، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

گواهی ذخایر اوربیت چیست؟

وقتی صحبت از امنیت دارایی‌های دیجیتال در صرافی‌ها می‌شود، اولین چیزی که به ذهن خیلی‌ها می‌رسد اعتماد است. آیا واقعاً صرافی موردنظر همان‌قدر ارز دیجیتال در اختیار دارد که کاربران در حساب‌هایشان می‌بینند؟!

اینجاست که مفهوم گواهی اثبات ذخایر (Proof of Reserves) یا به اختصار PoR وارد عمل می‌شود. در ساده‌ترین تعریف، اثبات ذخایر یعنی صرافی به‌طور شفاف نشان دهد که دارایی‌های کاربرانش به‌طور کامل در کیف‌پول‌های واقعی و قابل پیگیری مربوط به خودش ذخیره‌سازی شده‌اند.

گواهی اثبات ذخایر با استفاده از فناوری بلاک چین انجام می شود

این فرآیند با استفاده از فناوری بلاکچین و متدهای حسابرسی رمزنگاری انجام می‌شود. در واقع، یک حسابرس مستقل یا یک سیستم خودکار، موجودی کیف‌پول‌های صرافی را بررسی کرده و آن را با تعهدات صرافی (یعنی همان دارایی‌های کاربران) تطبیق می‌دهد. اگر دارایی‌ها به اندازه کافی موجود باشند، نتیجه مثبت اعلام می‌شود. این گزارش همان چیزی است که به آن گواهی ذخایر اوربیت (PoR) گفته می‌شود.

کاربرد اصلی گواهی اثبات ذخایر در اوربیت یا دیگر صرافی‌ها، ایجاد شفافیت و اعتماد بین کاربر و صرافی است. در سال‌های گذشته بارها پیش آمده است که برخی صرافی‌ها بدون پشتوانه کافی فعالیت کرده‌اند و کاربران هنگام برداشت دارایی‌هایشان با مشکل مواجه شدند! اما وقتی صرافی‌ مثل اوربیت به‌طور منظم گزارش اثبات ذخایر خود را منتشر می‌کند، خیال کاربر راحت می‌شود که هر زمان بخواهد می‌تواند دارایی‌هایش را برداشت کند، چون آن دارایی واقعاً در کیف‌پول‌های صرافی وجود دارد و ذخیره‌سازی شده است.

شفافیت بیشتر با استفاده از گواهی اثبات ذخایر

از طرف دیگر، گواهی اثبات ذخایر اوربیت فقط یک گزارش ساده نیست؛ بلکه ابزاری آموزشی و وسیله‌ای برای آگاهی‌بخشی نیز هست. وقتی یک کاربر مشاهده می‌کند که موجودی کل صرافی و میزان دارایی‌های ذخیره‌شده کاملاً قابل دسترسی و شفاف است، بیشتر با مفهوم شفافیت مالی در دنیای کریپتو آشنا شده و این فرصت را پیدا می‌:ند که انتخاب‌های آگاهانه‌تری در مورد پلتفرم‌های معاملاتی داشته باشد.

به عبارت دیگر، گواهی اثبات ذخایر اوربیت (PoR) مثل یک برگه تضمین است که نشان می‌دهد صرافی هیچ بازی پشت پرده‌ای با سرمایه کاربران ندارد. این موضوع به‌ویژه در شرایط نوسانات شدید بازار ارزهای دیجیتال اهمیت دارد، چون به کاربران اطمینان می‌دهد سرمایه‌شان امن و محفوظ است.

تفاوت گواهی ذخایر اوربیت با حسابرسی‌های سنتی

در بخش قبل توضیح دادیم که گواهی اثبات ذخایر اوربیت (PoR) چیست و چگونه عمل می‌کند. اما احتمالاً این سوال برایتان پیش آمده باشد که این روش چه تفاوتی با حسابرسی‌های سنتی دارد و چرا به‌عنوان رویکردی نوین در صنعت کریپتو شناخته می‌شود؟!

در حسابرسی‌های سنتی، شرکت‌ها و موسسات مالی معمولاً سالی یک بار یا در بازه‌های زمانی مشخص، صورت‌های مالی خود را در اختیار حسابرسان قرار می‌دهند. حسابرس هم با بررسی اسناد و مدارک داخلی، گزارشی از وضعیت مالی منتشر می‌کند. این روش هرچند معتبر است، اما دو ایراد اصلی دارد:

• یکی زمان‌بر بودن آن
• دیگری اتکای کامل به اسناد داخلی شرکت

در نتیجه همیشه احتمال خطا یا حتی دستکاری وجود دارد.

با استفاده از فناوری بلاک چین امکان جعل وجود ندارد

در مقابل، گواهی ذخایر اوربیت بر پایه فناوری بلاکچین و رمزنگاری بنا شده است. به‌جای اینکه صرفاً به اسناد داخلی صرافی اتکا شود، موجودی واقعی کیف‌پول‌های بلاکچینی بررسی و با تعهدات صرافی تطبیق داده می‌شود. این یعنی فرآیند حسابرسی نه تنها سریع‌تر انجام می‌شود، بلکه امکان جعل و پنهان‌کاری هم عملاً وجود نخواهد داشت.

جزئیات بیشتر با استفاده از بلاک چین

مزیت دیگر اثبات ذخایر اوربیت نسبت به حسابرسی‌های سنتی، شفافیت عمومی آن است. در روش‌های قدیمی، نتایج حسابرسی فقط در قالب گزارش‌های مالی منتشر می‌شوند و کاربر عادی عملاً دسترسی مستقیمی به جزئیات ندارد. اما در این روش، هر کاربر می‌تواند به‌طور مستقل صحت داده‌ها را بررسی کند، چراکه تمام اطلاعات روی بلاکچین و قابل ردیابی است. این موضوع باعث می‌شود اعتماد به صرافی چند برابر شود.

گزارش لحظه ای با استفاده از گواهی اثبات ذخایر

همچنین این مهم را نیز نباید فراموش کرد که روش گواهی اثبات ذخایر، برخلاف حسابرسی‌های سنتی، به‌صورت دوره‌ای کوتاه‌مدت و حتی در برخی موارد لحظه‌ای انجام می‌شود. این ویژگی برای کاربران حوزه کریپتو اهمیت بسیار زیادی دارد، چراکه بازار ارزهای دیجیتال به‌صورت ۲۴ ساعته فعال است و کوچک‌ترین تاخیر در این امر، با توجه به فعالیت مداوم بازار و نوسانات عجیب و غریبی که تجربه می‌کند، می‌تواند منجر به ریسکی بسیار بالا شود.

گواهی اثبات ذخایر اوربیت

با درآمدی که بر گاهی اثبات ذخایر اوربیت در بخش‌های قبل داشتیم و مزیت‌ها و اهمیت آن، اکنون نوبت آن رسیده است که به بررسی این گواهی و مثال‌های موردی‌اش در صرافی بپردازیم.

صرافی اوربیت با ارائه گواهی ذخایر (Proof of Reserves) تلاش می‌کند تا بالاترین سطح شفافیت و امنیت را برای کاربران خود فراهم کند. این گواهی به کاربران اطمینان می‌دهد که دارایی‌های آن‌ها به‌صورت یه به یک (1:1) در کیف‌پول‌های صرافی نگهداری می‌شود و اوربیت در هر لحظه توانایی بازپرداخت همه سپرده‌ها را دارد.

این یعنی اگر شما به‌عنوان مثال ۱۰۰ تتر یا ۰.۵ بیت‌کوین در حساب خود داشته باشید، دقیقاً معادل همین مقدار نیز در کیف‌پول‌های رسمی صرافی اوربیت ذخیره‌سازی شده و محافظت می‌شود.

گواهی ذخایر اوربیت فقط به یک نوع دارایی محدود نیست، بلکه شامل همه حساب‌های اصلی کاربران می‌شود:

• کیف‌پول‌ها (Wallets)
• حساب اسپات (Spot Account)
• حساب آتی یا فیوچرز (Futures Account)

دارایی‌هایی مثل تتر، اتریوم و بیت‌کوین به‌طور کامل تحت حسابرسی قرار می‌گیرند و جزئیات آن‌ها در صفحه رسمی اثبات ذخایر اوربیت به نشانی https://www.ourbit.com/assets/reserve-proof در دسترس عموم قرار دارد.

جزئیات زنجیره‌ها و شبکه‌های پشتیبانی‌شده

یکی از ویژگی‌های مهم گواهی اثبات ذخایر در صرافی اوربیت، تنوع شبکه‌هایی است که دارایی‌ها روی آن‌ها ذخیره‌سازی می‌شوند. برای نمونه در ادامه می‌توانید شبکه‌های پشتیبانی شده برای سه ارز ارزشمند و مهم تتر، بیت‌کوین و اتریوم را مشاهده کنید.

در جدول زیر توضیحات تصویر بالا را مشاهده می‌کنید:

کوین/توکن	زنجیره‌ها و شبکه‌های پشتیبانی‌شده
تتر (USDT)	تتر روی شبکه‌های متعدد مثل اتریوم (Ethereum (ERC20))، ترون (Tron (TRC20))، بایننس اسمارت چین (BNB Smart Chain)، آربیتروم (Arbitrum)، پالیگان (Polygon)، سولانا (Solana) و حتی تون کوین (Ton Coin) ذخیره‌سازی شده است.
بیت‌کوین (BTC)	بیت‌کوین علاوه بر شبکه اصلی بیت‌کوین، روی بایننس اسمارت چین (BNB Smart Chain) و پروتکل رونز (BTC Runes) نیز پوشش داده می‌شود.
اتریوم (ETH)	اتریوم نیز در شبکه‌هایی چون خودِ اتریوم (Ethereum)، آربیتروم (Arbitrum)، زد کی سینک (ZK Sync)، آپتیمیزم (Optimism)، استارک نت (StarkNet) و غیره… نگهداری می‌شود.

این گستردگی به کاربران اطمینان می‌دهد که ذخایر اوربیت فقط محدود به یک بلاکچین خاص نیست و دارایی‌ها در شبکه‌های مختلف به‌طور شفاف قابل ردیابی هستند.

نسبت ذخایر (Reserve Ratio)

یکی از بخش‌های مهم گواهی اثبات ذخایر در صرافی اوربیت یا سایر پلتفرم‌های معاملاتی، نمایش نسبت دارایی‌های صرافی به دارایی‌های کاربران است. این نسبت نشان می‌دهد که اوربیت بیش از 100 درصد از دارایی‌های کاربران را در کیف‌پول‌های خود نگهداری می‌کند!

همان‌طور که در تصویر بالا نیز قابل مشاهده است، داده‌های منتشر شده درخصوص گواهی ذخایر اوربیت به شرح زیر است:

	تتر (USDT)	بیت‌کوین (BTC)	اتریوم (ETH)
مجموع دارایی‌های کاربران (Total User Assets)	22,559,304.051542	301.96792098	2,261.22358337
مجموع دارایی‌های کیف‌پول (Total Wallet Assets)	30,469,924.44361933	304.92438963	2,348.31086237
نسبت ذخایر (Reserve Ratio)	135.06 درصد	100.97 درصد	103.85 درصد

مشاهده می‌کنید که به‌ویژه در مورد استیبل‌کوین کاربری تتر (USDT)، نسبت ذخایر بالای ۱۰۰ درصد و چیزی در حدود ۱۳۵ درصد است که نشان می‌دهد اوربیت، حتی بیش از دارایی کاربران موجودی دارد که این مسئله سطح اعتماد را به‌شدت افزایش می‌دهد.

توجه داشته باشید که داده و ارقام بالا، مربوط به زمان نگارش مقاله هستند.

شفافیت از طریق جزئیات کیف‌پول‌ها

نکته بسیار مهم دیگر در خصوص گواهی ذخایر اوربیت شفافیت ارائه شده از سوی این پلتفرم معاملاتی از طریق جزئیات کیف‌پول‌ها است. همان‌طور که در تصویر نیز مشاهده می‌‌کنید، اوربیت فهرست کامل کیف‌پول‌های عمومی خود را منتشر کرده است!

این یعنی شما می‌توانید آدرس کیف‌پول‌ها، مقدار دارایی موجود و ارتفاع بلاک را مشاهده و حتی به‌صورت مستقل آن را در بلاکچین بررسی کنید. این جدول شفافیت باعث می‌شود کاربر مطمئن باشد که اعداد و ارقام واقعی هستند، نه صرفاً ادعای یک گزارش مالی!!

برنامه متن‌باز اوربیت برای تایید دارایی‌ها

در کنار موارد بالا، یکی دیگر از نوآوری‌های مهم صرافی اوربیت نیز ارائه یک برنامه متن‌باز (Open-Source Program) برای کاربران است. این ابزار به شما قابلیت آن را فراهم می‌کند که دارایی‌های خود را به‌طور مستقل و بدون نیاز به اعتماد کامل به صرافی، بررسی و تایید کنید!

روند کار هم بسیار ساده است. کافی است:

• وارد حساب کاربری خود در صرافی اوربیت شوید
• در صفحه اثبات ذخایر، برنامه متن‌باز را از گیت‌هاب دانلود کنید
• در بخش مربوطه روی گزینه «مشاهده گواهی دارایی‌های من» کلیک کنید
• داده‌های دارایی‌ها یا گواهی ذخایر خود در اوربیت را دانلود کرده و آماده کالیبراسیون کنید
• برنامه را اجرا کنید تا بتوانید به گواهی و تایید دارایی‌های خود در این صرافی دسترسی پیدا کنید.

در صورتی که نتیجه بررسی موفق باشد، پیام «Calculated hash is consistent with the Merkle tree root hash» نمایش داده می‌شود؛ در غیر این صورت پیام خطا صادر خواهد شد!

این فرآیند بر اساس ساختار درخت مرکل (Merkle Tree) کار می‌کند و باعث می‌شود هر کاربر بتواند صحت داده‌های خود را در اسنپ‌شات ذخایر اوربیت به‌طور مستقل بررسی کند.

مزایا و معایب گواهی ذخایر اوربیت

همان‌طور که به‌تفصیل در بخش‌های قبل توضیح دادیم، گواهی ذخایر اوربیت (Proof of Reserves) یا به اختصار PoR ابزاری نوین برای ایجاد شفافیت و افزایش اعتماد کاربران است.

اما مثل هر سیستم دیگری، گواهی اثبات ذخایر اوربیت (PoR) نیز در کنار مزایای قابل توجه، محدودیت‌ها و چالش‌های خاص خودش را هم دارد. در ادامه مهم‌ترین مزایا و معایب گواهی ذخایر اوربیت را بررسی خواهیم کرد.

مزیت‌های گواهی ذخایر اوربیت عبارتند از:

• شفافیت بالا: امکان مشاهده عمومی آدرس کیف‌پول‌ها و دارایی‌های صرافی
• اعتمادسازی برای کاربران: اطمینان از اینکه دارایی‌ها به‌صورت 1:1 نگهداری می‌شوند
• استفاده از ابزار متن‌باز: امکان تایید صحت دارایی‌ها توسط کاربران با برنامه متن‌باز اوربیت
• پوشش چند شبکه‌ای: پشتیبانی از بلاکچین‌های مختلف و درنتیجه کاهش ریسک متمرکز بودن
• نسبت ذخایر بالاتر از 100 درصد: نشان‌دهنده پشتوانه قوی‌تر از میزان دارایی کاربران است
• تقویت امنیت دارایی‌ها: با شفافیت بیشتر و امکان سوءاستفاده یا دستکاری کمتر!

معایب گواهی ذخایر اوربیت عبارتند از:

• تمرکز بر دارایی‌های لحظه‌ای: گواهی ذخایر اغلب یک اسنپ‌شات لحظه‌ای است نه گزارش معتبر دائمی
• عدم نمایش بدهی‌ها و تعهدات: فقط موجودی‌ها را نشان می‌دهد نه بدهی‌ها یا هزینه‌های احتمالی صرافی
• پیچیدگی برای کاربران عادی: استفاده از ابزار متن‌باز و درخت مرکل (Merkle Tree) برای مبتدیان پیچیده است
• نیاز به اعتماد نسبی به صرافی: بخشی از فرآیند (مثل انتشار اسنپ‌شات‌ها) تحت کنترل صرافی است
• کافی نبودن به‌تنهایی: این روش جایگزین کامل حسابرسی‌های سنتی و نظارت‌های قانونی نیست

به این ترتیب، می‌توان گفت که گواهی ذخایر اوربیت بیشتر یک ابزار اعتمادساز و شفاف‌ساز است تا یک راهکار جامع حسابرسی! صرافی اوربیت با ترکیب این گواهی و ابزارهای متن‌باز، تلاش کرده است تا این محدودیت‌ها را تا حد زیادی پوشش دهد.

جمع‌بندی

گواهی اثبات ذخایر اوربیت (Proof of Reserves) یا به اختصار PoR یکی از مهم‌ترین ابزارهایی است که این صرافی برای ایجاد شفافیت و اعتماد میان کاربران ارائه کرده است.

همان‌طور که در بخش‌های مختلف مقاله نیز اشاره کردیم، گواهی ذخایر اوربیت (PoR) نشان می‌دهد که اوربیت تمام دارایی‌های کاربران را به‌صورت یک به یک یا 1:1 در کیف‌پول‌های خود نگهداری می‌کند و حتی در بسیاری موارد نسبت ذخایر آن بالاتر از 100 درصد نیز گزارش شده است (مثل نسبت 135 درصدی گزارش شده برای ذخایر تتر (USDT))! این یعنی پشتوانه اوربیت نه‌تنها کامل است، بلکه بیشتر از میزان دارایی کاربران هم ذخیره دارد.

از سوی دیگر، اوربیت برای افزایش شفافیت تنها به انتشار اعداد و جدول‌ها بسنده نکرده و با ارائه‌ یک برنامه متن‌باز برای تایید ذخایر به کاربران این امکان را می‌دهد تا خودشان شخصاً با استفاده از ساختار درخت مرکل (Merkle Tree) دارایی‌هایشان را بررسی کنند.

بنابراین اگر به دنبال پلتفرمی هستید که در کنار نوآوری، امنیت و شفافیت دارایی‌ها را در اولویت قرار دهد، اوربیت با سیستم گواهی اثبات ذخایر خود می‌تواند انتخابی مطمئن برای شما باشد.

سوالات متداول

1. گواهی اثبات ذخایر اوربیت (PoR) چیست؟

گواهی اثبات ذخایر اوربیت (Proof of Reserves) یا به اختصار PoR مکانیزمی است که صرافی اوربیت برای شفاف‌سازی وضعیت دارایی‌های کاربران خود در پلتفرمش استفاده می‌کند. بر اساس این گواهی، صرافی ثابت می‌کند که تمام دارایی‌های کاربران به‌صورت 1:1 در کیف‌پول‌های رسمی نگهداری می‌شود و امکان برداشت کامل آن‌ها توسط کاربران وجود دارد.

2. چه تفاوتی بین اثبات ذخایر اوربیت و حسابرسی‌های سنتی وجود دارد؟

در حالی که حسابرسی سنتی توسط شرکت‌های شخص ثالث و به‌صورت دوره‌ای انجام می‌شود، گواهی اثبات ذخایر اوربیت (PoR) روشی سریع، شفاف و قابل‌بررسی توسط خود کاربران است. کاربران می‌توانند با ابزار متن‌باز اوربیت دارایی‌های خود را در این پلتفرم معاملاتی شخصاً بررسی و تایید کنند.

3. چگونه می‌توانم دارایی خود را در گواهی ذخایر اوربیت بررسی کنم؟

کافی است وارد حساب کاربری خود در اوربیت شوید، از بخش Proof of Reserve فایل‌ها را دانلود کرده و با استفاده از برنامه متن‌باز منتشرشده در گیت‌هاب (Git Hub)، صحت دارایی‌های خود را از طریق ساختار درخت مرکل (Merkle Tree) بررسی و تایید کنید. کلیه مراحل به تفصیل در متن آموزش داده شده است.

4. چه دارایی‌هایی تحت پوشش گواهی ذخایر اوربیت هستند؟

در حال حاضر، دارایی‌های بیت‌کوین (BTC)، اتریوم (ETH) و تتر (ETH) همراه با جزئیات شبکه‌ها و آدرس‌های کیف‌پول رسمی تحت پوشش گواهی ذخایر اوربیت قرار دارند. جزئیات کامل در وب‌سایت رسمی صرافی اوربیت منتشر شده است.